Może was to zaskoczyć, ale dywersyfikacja ma też swoje wady! Wady ma dlatego, że nie ma rozwiązań idealnych, które pasują dla każdego. Osobiście jestem wielkim fanem dywersyfikacji i uważam, że jest ona dla mnie bardzo istotna, ale czy tak jest dla Ciebie i dla każdego? Dowiedz się, słuchając tego podcasta.
Category Archives: finanse
Koronawirus – jak inwestować teraz
Krótka analiza obecnego rynku, rozważania odnośnie płynności finansowej, zakupów akcji, zakupów nieruchomości, inflacji i psychologii inwestycji.
Jak zostać bogatym bardzo szybko
Jak bardzo szybko zostać bogatym, prosta i jasna instukcja która uczyni was majętnymi w rekordowym czasie!
Złoty motyl – jak tracić mniej pieniędzy by zyskać więcej
Mówiliśmy już o portfolio na każdą pogodę. W swojej najnowszej analizie, autor tego portfolio przepowiedział nadchodzące trendy i uznał, że złoto będzie tym, co przez najbliższą dekadę będzie odgrywać dużą rolę warto więc zwrócić uwagę na to, że w swojej strategii rekomendował utrzymywanie 7.5% złota, ale może warto spojrzeć na ciekawą wariację jego portfolio nazywaną złoty motyl. Rozkłada się ona następująco:
20% akcji śledzących cały rynek (na polskiej giełdzie mamy Lyxor S&P 500 ale są też już dostępne tańsze i lepsze produkty vanguarda)
20% akcji małych firm
20% obligacji długoterminowych
20% obligacji krótkoterminowych
20% złota
Wariacja ta została opracowana przez twórcę Portfolio Charts i detaliczną analizę tego, jak do tej pory radziło sobie to portfolio, można znaleźć tutaj.
Portfolio to w przeszłości traciło mniej pieniędzy w kiepskich czasach niż inne portfolia więc może warto się mu bliżej przyjrzeć. Wiadomo, że lepiej nie tracić pieniędzy bo wtedy zmniejszamy ryzyko, a maksymalizujemy zyski. Oczywiście wcześniejsze wyniki nie gwarantują wyników przyszłych, ale nadal jest to zdecydowanie godne zainteresowania.
Emerytura w wieku lat 40 lub wcześniej jako rentier – ile musisz odkładać i jak inwestować
Więc jak przejść na emeryturę w wieku lat 40, czy to w ogóle jest możliwe? Otóż najistotniejszą rolę będzie grać zaledwie kilka czynników:
Ile potrzebujemy, żeby żyć na dobrym poziomie?
Jaki procent naszych oszczędności możemy wybrać, żeby starczyły nam do końca życia?
Jaki procent naszego dochodu jesteśmy w stanie odłożyć?
Jak długo już oszczędzamy/inwestujemy?
Jak duży zysk procentowy otrzymujemy z naszych inwestycji?
Może wydawać się, że odpowiedzią na te pytania należałoby się zająć w kilku odcinkach i użyć jakiegoś bardzo skomplikowanego algorytmu, aby odpowiedzieć sobie w pełni na wszystkie pytania, ale tak nie jest. Niektóre odpowiedzi będą stałymi podobnymi dla niemal wszystkich osób.
Tutaj znajduje się kalkulator, który pozwoli nam na wpisanie większości danych odpowiadających na te pytania. Zwrot z inwestycji będzie się oczywiście różnić i może osiągnąć, zależnie od doświadczenia, między 5-12%, jeżeli mówimy o pasywniejszych formach inwestowania lub nawet 25%, jeżeli mówimy o bardzo aktywnych formach biznesu. 8% to raczej bezpieczne założenie, jeżeli nastawimy się w naszym portfelu na ETF-y i ich długoterminowy wzrost, ale jeżeli chcesz mieć 60% lub więcej obligacji w swoim portfelu to nastaw się na 5%.
Standardowo im bliżej emerytury, tym większy procent przekładamy w obligacje więc na ogół statystyki pokazują, że bezpieczny poziom wypłat, żeby starczyło nam do śmierci to około 4%, prosta matematyka, jeżeli nasze portfolio rośnie 5%, a wypłacamy 4% , to nie będzie większych problemów, oczywiście nadal inflacja powoli będzie się w to wgryzać w tej sytuacji, ale zbyt wolno, żeby nas dopaść nim zrobi to kostucha. Zapewne nieraz zauważyliście już, że moje artykuły mają was zainteresować tematem, a nie podać wszystko na tacy, dokładne kalkulacje i emulacje ile % portfolio można wypłacać , są na internecie, więc możecie uwierzyć mi, że 4% to dobra stała lub śmiało znaleźć dane i dostosować do siebie.
Po ustaleniu, że zwrot z inwestycji, zależnie od tego, jaki typ inwestycji uprawiamy, jest stosunkowo stały, i wypłaty są stałe zostaje nam tylko uzupełnić nasz dochód i jaki jego procent odkładamy, żeby dowiedzieć się jak szybko będziemy mogli przejść na emeryturę. Po kilku zabawach tym kalkulatorem staje się dość jasne, że jaki % naszej wypłaty odkładamy i czas to dwa najistotniejsze czynniki, zwrot z inwestycji ma znaczenie, owszem, ale czy uzyskasz 5%, czy 12% nie przyspieszy diametralnie procesu, więc wniosek jest jeden, zacznij jak najwcześniej, odkładaj jak najwięcej, zwiększaj swój dochód, by odkładać szybciej i więcej.
Kupno czy wynajem mieszkania część 3
W tej części zajmiemy się aspektem, który z mojego punktu widzenia jest najmniej ważny. Najistotniesza w moim mniemaniu jest zyskowność czyli ile zyskam na kupnie, procentowo w skali roku, a w drugiej kolejności czy mogę osiągnąć lepszy zysk z innych inwestycji. Jeżeli nie mogę lub nie umiem takowego osiągnąć, a jest zysk z nieruchomości ponad inflację (inflację zakładać lepiej pesymistycznie wysoką niż optymistycznie się zdziwić) to należy potem zadać sobie drugorzędne pytania i tutaj wchodzi to co już omawialiśmy a także aspekt emocjonalny.
Jeżeli jesteś osobą która nie zarobi więcej na innych inwestycjach i jest to twoja najlepsza opcja a do tego uważasz, że ważne jest mieć swój kawałek betonu/cegły/blachy to kupno jest dla Ciebie. Niektórzy nie mogą zwyczajnie dobrze funkcjonować jeżeli nie mają swojego przydzielonego miejsca na ziemii.
Pewnie znajdą się i tacy którzy zarobią więcej na innych inwestycjach ale brak takiego miejsca będzie doskwierał im psychicznie na tyle, że zdecydują się kupić mimo, że na tym tracą, takim osobom przypominam, że do momenty spłacenia to nie jest twój dom, pożyczyłeś pieniądze na niego od banku, czy płacisz za wynajem domu czy wynajem pieniędzy, sytuacja własności jest taka sama, dom nie należy do Ciebie, albo jest wynajmującego albo banku.
Jeżeli jesteś osobą która rozważa kiedyś podróże, zmiane miejsca zamieszkania za pracą/rodziną/miłością życia (niepotrzebne skreślić), lub nie chce być niewolnikiem banku przez 30 lat łapiąc pracę “jaką popadnie” byle by spłacać, to może kupno nie jest dla Ciebie? A może panicznie boisz się długich zobowiązań lub procentom działającym przeciwko Tobie? Może nie będziesz mógł spać po nocach wiedząc, że bank ma coś na Ciebie? Jeżeli nie umiesz zarobić więcej niż te kilka % na swoich inwestycjach to może warto się nauczyć? Choćby czytając tego bloga lub ksiązki, ale są też dostępne materiały audio i video.
W cysklu emocjonalnym mam wrażenie, że rozpisałem się bez żadnych konkretów, ale cóż, emocje to nie jest najbardziej konkretny, oparty na procentach i danych materiał. Tak naprawdę nie chodziło nawet o to żeby dać tu jakieś gotowe rozwiązania a raczej, żeby pokazać Ci różne spojrzenia i wywołać u Ciebie, drogi czytelniku, reakcję emcjonalną która pozwoli zdecydować która strona Ci bardziej odpowiada. Już wiesz ? No to idź i przelicz wszystko jeszcze raz bo to spora decyzja.
Kupno czy wynajem mieszkania część 1
Na to pytanie większość osób odpowiada: kupować, argumentując, że po co płacić komuś i że kiedyś będzie Twoją własnością. Są to raczej argumenty emocjonalne niż faktyczne. Trzeba wziąć pod uwagę dwa fakty statystyczne:
- Średni wzrost wartości nieruchomości na przestrzeni 100 lat to około 3%. Podczas gdy średnia inflacja to około 4%, owszem obecnie żyjemy w czasach niskiej inflacji i dużego wzrostu nieruchomości, a do tego okres posiadania takiej inwestycji (15-30 lat zwykle) robi wrażenie które następuje na skutek kapitalizacji odsetek, ale ważne żeby pamiętać, że nie jest to norma.
- Inwestorzy osiągają 3-10% z wynajmu zależnie od lokacji oraz umiejętności zarządzania nieruchomością. Tutaj spokojnie możemy policzyć sobie 5% bo najprawdopodobniej kupując dla siebie będziemy swoim najlepszym wynajmującym. Będziemy o mieszkanie dbać itp itd. Liczenie 10% zakłada, że wynajmujesz studentom na pokoje, masz doskonałe zarządzanie naprawami, świetną lokację i księgowego który pomaga Ci optymalnie zarządzać funduszami, mówiąc inaczej, jak wiesz jak osiągnąć 10% czytasz to jako hobby bo jesteś zaawansowanym inwestorem na rynku nieruchomości.
Biorąc pod uwagę punkt 1 i 2 załóżmy średni zysk 8%. Ponownie żyjemy w czasach wyjątkowo niskiego oprocentowania może wydawać się, że jeżeli zyskujemy 8% a kredyt jest na 5% no to co roku za nic jesteśmy 3% do przodu prawda? Niestety to równanie nie jest aż takie proste o czym porozmawiamy w części drugiej.
Podstawy 101 Inwestycje = Zarobki – Wydatki
Wiele osób stwierdzi zapewne, że nie ma wystarczająco pieniędzy żeby inwestować, czyli zupełnie jak Mike Tyson który w 2013 roku ogłosił bankructwo mimo, iż w ciągu swojej kariery zarobił ponad 300 milionów dolarów. Oczywiście jest to przykład ekstremalny ale niestety, nie jedyny. Wielu znanych aktorów i osób które, w naszym mniemaniu, cieszą się kolosalnymi zarobkami, ogłasza bankructwo i popada w problemy finansowe. Łamią oni pierwszą i podstawową zasadę czyli: niezależnie ile zarabiasz powinieneś zawsze wydawać mniej niż wpływa na twoje konto i nadwyżki przeznaczać na inwestycję.
Można zastosować jedną z dwóch prostych taktyk aby odkładać na inwestycję:
Wszystko co wpływa na konto założyć 10% (albo 20%, Grand Cardone rekomenduje 40% ale zaczęcie od tak dużego procentu może być naprawdę ciężkie) na inwestycje i od razu przelać, ograniczy to ilość wypitych kaw, jedzenia na mieście i tym podobnych bzdetów. Technika ta jest bardzo dobra dla osób które przyzwoicie zarabiają i mają tendencję do wydawania nadwyżek na bzdury.
Odpalić excela i zapisywać wszystkie wydatki przez cały miesiąc, potem na koniec miesiąca przeanalizować to i spróbować zmniejszyć największe koszty i wszystkie zbędne wydatki. Ta metoda jest optymalna dla ludzi którzy twierdzą, że nie mają z czego odkładać gdyż w 21 wieku jeżeli masz jakieś urządzenie na którym czytasz tego bloga (szczególnie jak ma logo z jabłuszkiem) i dostęp do internetu prawdopodobnie tylko sam siebie próbujesz przekonać, że jest inaczej i taktyka ta raczej Cię zaskoczy wynikami.
Zwyczajnie nie ma ucieczki od tej reguły czy zarabiasz miesięcznie 1500 zł, 5000 zł miesięcznie czy 50 000 zł miesięcznie. Jeżeli zaciągasz długi, pozwalasz żeby procent pracował przeciwko tobie i żyjesz ponad stan jest duża szansa, że skończysz jak Mike Tyson. Jeżeli zarabiasz mało ale skrupulatnie inwestujesz nawet niewielkie nadwyżki, skończysz raczej lepiej niż Mike Tyson (finansowo oczywiście, miejmy nadzieję, że w ringu również).
Podstawy 101 Pasywne inwestowanie – fundusze indeksowe/ETF
Należy zacząć od tego, że w pełni pasywne inwestowanie jest praktycznie niemożliwe. Nakład pracy lub monitorowanie inwestycji jest wymagane szczególnie w początkowym stadium ale i często w stadiach późniejszych.
Dwa sposoby inwestycji które najczęściej przychodzą nam na myśl w związku z pasywnością to:
- Nieruchomości – ponownie, trzeba znaleźć odpowiednią nieruchomość, podołać wszystkim formalnościom, otrzymać pożyczkę i ostatecznie wynająć, po spełnieniu tych kroków inwestycja staje się faktycznie dosyć pasywna.. dopóki lokator się nie wyprowadzi.
- Fundusze indeksowe/ETF – jest to sposób długoterminowego inwestowania przy zmniejszonym poziomie ryzyka, ponownie na start, musimy w Polsce założyć konto maklerskie, wybrać i zakupić fundusz jaki nas interesuje i w tym momencie staje się ta inwestycja stosunkowo pasywną.
Czym są fundusze indeksowe i dlaczego warto się nimi zainteresować?
W odróżnieniu od aktywnie zarządzanych funduszy, są one zwykle zarządzane przez komputer, który kupuje albo cały rynek (na przykład kupując WIG20, WIG40, czy amerykański SP500) i kupuje go w proporcjach takich aby reprezentować go niemal idealnie, lub też część rynku. Co za tym idzie komputer który tym zarządza nie potrzebuje mieć najnowszego Mercedesa ani też spędzać urlopu na Hawajach. Koszt posiadania takiego funduszu jest więc znacząco niższy. Dla porównania aktywnie zarządzane fundusze pobierają opłatę 3-5% natomiast fundusze indeksowe od 0.03% -2%.
Ale może aktywnie zarządzane fundusze zarobią mi więcej pieniędzy?
Otóż nie, dane statystyczne pokazują, że w długoterminowym spojrzeniu, około 20 lat, aktywnie zarządzane fundusze, mimo iż jest ich tysiące jak nie miliony, niemal nigdy nie zyskują więcej niż indeksy ( a więc nie więcej niż zyskałby rynek)! A te kilka które zyskuje więcej mogą być zwyczajnie szczęśliwym trafem. Statystyki te opublikował John C. Bogle, twórca Vanguard, człowiek uznawany za jednego z najuczciwszych ludzi w branży finansowej, a założony przez niego fundusz jest obecnie największym na świecie.
Ale przecież 2% kosztów więcej to nie tak dużo! Dam zarobić mojemu bankierowi, może uda mu się jednak pobić rynek!
Tak się może wydawać niestety kiedy spojrzymy na zeszłe wyniki czyli średni wzrost 12% rocznie ( a wielu inwestorów uważa, że jest to wynik zawyżony przez spekulantów i należy spodziewać się raczej 8% w przyszłości) to nie wygląda to optymistycznie! Proszę spojrzeć na precyzyjne obliczenia 2% vs brak opłat.
Zakładając 100 000 zainwestowane na 6% zysku jak widać 2% pożera nam 40% naszego zysku!
Źródło:
https://investor.vanguard.com/investing/how-to-invest/impact-of-costs
Więc kiedy wspomnę, że dzięki inwestycjom wysłałem dwójkę dzieci na Harvard… dziecko mojego bankiera i dziecko mojego doradcy finansowego. Ten żart może nie wydawać się aż tak śmieszny w świetle powyższych obliczeń.
Hej znalazłem fundusz XYZ który zrobił 300% w miesiąc, kiedy indeksy nie zrobiły tyle w 5 lat!
Należy rozróżniać pomiędzy inwestycją a spekulacją, w przypadku inwestycji minimalizujemy ryzyko poprzez dywersyfikację i długoterminowość, w przypadku funduszy indeksowych ponosimy tylko ryzyko rynku, co za tym idzie, należy zapytać samego siebie, czy za 20 lat cały rynek będzie wart więcej niż dzisiaj? Myślę, że na skutek naszej ciągłej pracy i progresu w dziedzinie nauki odpowiedź brzmi: tak, i przeszłe wyniki potwierdzają ten pogląd ale zeszłe wyniki nie wyrokują przyszłości więc ryzyko nadal istnieje tylko znacząco zminimalizowan. Natomiast czy za kolejne 3 miesiące ten sam manager który jest odpowiedzialny za te 300% powtórzy ten wynik ? Czy nadal będzie zarządzał tym funduszem? Czy jego wybory będą równie trafne? Tak krótki okres czasu zawiera znacznie więcej spekulacji, a spekulacja to nie jest to co tutaj dyskutujemy, jeżeli chcesz spekulować musisz liczyć się ze znacząco mniejszą pasywnością, znacząco większym wkładem pracy i znacząco większym ryzykiem. Praktyka pokazuje, że długoterminowo niemal nigdy aktywnie zarządzane fundusze nie pokonują indeksów ale jeżeli chcesz spekulować krótkoterminowo to pamiętaj, że nie ma to zbyt wiele wspólnego z inwestowaniem.
Więc co mam kupić?
No i tu na polskim rynku zaczyna się problem. W zasadzie dostępne są tylko ETF-y Lyxora na WIG20, DAX i SP500 i to nadal 0.45% to może w porównaniu z funduszem indeksowym który ma 2% i nie warto go wspominać nie jest źle, ale nadal jest to spora opłata i mały wybór. Jeżeli ma się możliwość inwestowania na amerykańskim albo brytyjskim rynku to wybór jest znacząco lepszy. Miejmy nadzieję, że Vanguard w końcu się zlituje i uzna nas za rynek warty zainteresowania.
Podstawy 101: Kapitalizacja odsetek
W cyklu Podstawy 101 skupimy się na bazowych aspektach inwestowania i oszczędzania w krótkich artykułach. Witam w pierwszym cyklu dotyczącym kapitalizacji odsetek.
Jest to jeden z najbardziej niedocenianych aspektów naszego inwestowania i oszczędzania.
Zakładając, że mamy lat 20 i odkładamy na emeryturę, 100 euro miesięcznie startując z 1000 euro wkładu startowego, po 45 latach możemy spodziewać się przy 12% zwrocie (średni zwrot z rynku akcji) otrzymać kwotę €2,434,700.93
Polecam każdemu osobiście pobawić się kalkulatorem na :
https://thecalculatorsite.com/finance/calculators/compoundinterestcalculator.php
Najważniejsze jest to aby analizować i sprawdzać samemu podane fakty a także używać kilku różnych źródeł.
Oczywiście należy brać tutaj pod uwagę więcej czynników jak:\ inflacja, cykle rynku na którym inwestujemy oraz wkład czasu i pracy jaki na to poświęcamy. Aczkolwiek nawet kilka zabaw z tym kalkulatorem pokazuje wyraźnie, że dwa czynniki są tu najistotniejsze: czas inwestowania oraz oprocentowanie na jakim inwestujemy. Mają one znacząco większe znaczenie niż kwoty jakie inwestujemy. Widząc jak to działa może warto rozważyć ponownie czy rzeczy na które bierzemy pożyczkę przyniosą nam więcej zysku niż odsetki jakie za nie zapłacimy.
Chcemy żeby odsetki zawsze działały na naszą korzyść a nie korzyść naszego bankiera. Co za tym idzie dobre praktyki dotyczą:
- Pozbądź się długu na wysokim oprocentowaniu, jak najszybciej spłać swoje karty kredytowe i pożyczki konsumenckie, w pierwszej kolejności niemal nigdy nie powinieneś takich długów tworzyć.
- Maksymalizuj spłatę pożyczki mieszkaniowej jeżeli taką posiadasz jak i innych pożyczek inwestycyjnych.
- Rozważ dokładnie każdą kolejną pożyczkę, czy zysk z tego co kupiłeś będzie większy niż procent jaki za to zapłacisz, owszem nie ma tu jasnych wyznaczników, przykładowo pożyczka na mieszkanie może być oprocentowana 5% a nieruchomości średnio przynoszą 8% zysku rocznie ale jeżeli bierzemy pod uwagę zmienność oprocentowania, wahania rynku i długi czas tej pożyczki (15-30 lat) to sytuacja nie jest aż tak klarowna (do tego tematu jeszcze wrócimy) . Mamy też czynniki typu, zakup samochodu, w tym przypadku jeżeli pozwoli Ci to na dojazd do lepiej płatnej pracy być może się to opłaci ale jeżeli do pracy masz 15 minut rowerem i nie masz gotówki na samochód może warto rozważyć czy warto kapitalizację odsetek skierować przeciwko sobie w zamian za zwiększenie statusu społecznego?
- Z racji, że czas jest jednym z najistotniejszych aspektów kapitalizacji, zacznij oszczędzać i inwestować już dziś. Nawet jeżeli nie masz wystarczającej wiedzy i funduszy żeby osiągnąć 8%, 10% czy 12% samo otworzenie lokaty i sprawienie, że 4% inflacji nie działa przeciwko tobie, jest lepszym startem niż może się to wydawać. Podjęcie aktywnego działania jak najwcześniej zawsze przewyższa korzyściami odkładanie rzeczy na później gdy będę: miał więcej/zarabiał więcej/wiedział więcej/miał lepszy zwrot z inwestycji.
- Aktywnie edukuj siebie na temat możliwości zwiększenia zwrotu z inwestycji, kapitalizacji odsetek, technik oszczędzania i rozwoju samego siebie. Nie da się zbankrutować inwestując w siebie, dobrym startem jest odkładanie 10-40% wszystkiego co wpływa na twoje konto jak i poświęcania co najmniej 10-40% swojego wolnego czasu na dalszą edukację.